Książka Mariusza Bechty to wyczerpujące, wnikliwe, pełne niuansów studium najazdu niepodległościowychpartyzantów z antykomunistycznej organizacji Zrzeszenie "Wolność i Niezawisłość" na podlaski Parczew 5 lutego1946 roku. Akcja ta, choć miała stosunkowo łagodny przebieg, wywołała panikę i wymusiła opuszczenie miastaprzez niemal całą ludność żydowską. Autor dogłębnie opisał złożone tło operacji, osadzając ją w szerokimi skomplikowanym kontekście społecznym, ekonomicznym, politycznym, militarnym i kulturowym. ZdaniemMariusza Bechty celem najazdu było ukaranie ludności żydowskiej za kolaborację z komunistami. ParczewscyŻydzi wprawdzie w większości komunistami nie byli, wielu z nich potrafiło jednak zręcznie wyzyskać systemsowieckiej okupacji do zdominowania życia miasta i okolic, faworyzując swoją grupę etniczno-religijną lubwspółpracując z okupacyjnym reżimem.Wydarzenia w Parczewie ukazują ważny aspekt stosunków polsko-żydowskich po Zagładzie w mikroskali.Opracowanie to jest zachętą do odważnej debaty nad kontrowersyjnymi tematami w naszej historii orazprzykładem tego, jak rozmaite są interpretacje zjawisk kolaboracji, dostosowania i oporu.Gdyby polska historiografia miała tak rzetelnych i odważnych historyków jak Mariusz Bechta, byłbym spokojny onasze wewnętrzne boje o pamięć i politykę historyczną broniącą dobrego imienia Polaków. Polska historiapotrzebuje właśnie takich mikrostudiów Opanowanie Parczewa przez bolszewików w lipcu 1944 . roku, tworzenieaparatu przemocy z bandy kryminalistów i analfabetów, a potem okrutne zbrodnie na polskich patriotach ukazanew kontekście dziejowym, pozwalają w szerszej skali zrozumieć mechanizmy powtórnego najazdu Sowietów naPolskę i dzieje powojennego antykomunistycznego podziemia. Od tej pory odbicie Parczewa z rąk komunistówprzez partyzantów Zrzeszenia WiN na początku 1946 roku będzie dla mnie symbolem powstania Polakówprzeciwko narzuconej przez Moskwę władzy. Chwała por. Leonowi Taraszkiewiczowi ps. "Jastrząb" i jegopodkomendnym! A Mariuszowi Bechcie szacunek za przywrócenie im dobrego imienia!dr hab. Sławomir Cenckiewicz
